MEDEDOGEN
“We are human beings, not human doings ”
Dit citaat las ik voor het eerst in de inleiding van “Relax and Renew”, het eerste boek van Judith Hanson Lasater over Restorative Yoga. Wanneer je het googelt, wordt het citaat (of een variatie erop) toegeschreven aan zijne heiligheid de Dalai Lama, spiritueel leraar Deepak Chopra, Brits zakenmagnaat Richard Branson, Amerikaans auteur Kurt Vonnegut, Kundalini Yoga-meester Yogi Bhajan, en anderen. Met andere woorden, we weten eigenlijk niet wie het oorspronkelijk heeft gezegd of geschreven. En uiteindelijk maakt het niet zoveel uit.
Wat wel belangrijk is, is dat deze intelligente en inspirerende mensen met verschillende achtergronden het allemaal eens lijken te zijn: Wat we doen is niet wie we zijn. Ironisch genoeg kennen we ze allemaal door wat ze doen! Ik zou echter willen argumenteren dat ze enkel schijnbaar bekend zijn geworden om wat ze in de wereld hebben gedaan en bereikt, maar in werkelijkheid zo bekend zijn geworden om wie ze zijn.
En dit is ook wat yoga – en zeker Restorative Yoga – ons leert: we zijn niet onze daden, onze gedachten, onze emoties. Onze essentiële aard is om ‘eenvoudigweg te zijn’. En terwijl ik dat woord ‘eenvoudigweg’ invoeg, heb je misschien al meteen de reactie dat ‘eenvoudigweg zijn’ niet zo eenvoudig is.
“Less self-criticism, more self-care, less judgment, more joy”
Vorig jaar schreef ik tijdens een Pranayama-workshop met Judith Hanson Lasater in Londen het volgende inzicht in mijn notitieboek:
“Ik denk dat de volgende gedachte het grootste deel van mijn leven in mijn achterhoofd heeft gespeeld: Wanneer ik lesgeef of zing, met andere woorden iets aanbied of doe, is dit waardevol en verdien ik het om in deze wereld te bestaan, verdien ik het om aandacht en liefde te ontvangen. Wanneer ik eenvoudigweg ben, of ‘erger’ nog, om iets vraag, verdien ik het niet, heb ik er geen recht op, omdat eenvoudigweg zijn geen waarde heeft. Ik moet nederigheid beoefenen en op de achtergrond blijven, bijna tot op het punt dat ik mezelf uitwis, zodat anderen die echt iets te bieden hebben, de ruimte kunnen innemen.”
Dit illustreert hoe schokkend hard we voor onszelf kunnen zijn! De dingen die we over onszelf denken, de interne dialoog die we soms hebben, is een dialoog die we nooit met een andere persoon zouden voeren, omdat het gewoon te wreed zou zijn om op deze manier met iemand te praten. Wat onszelf betreft, hebben we echter zo weinig medeleven. Waarom?
Afgezien van jeugdtrauma’s of een andere traumatische ervaring die velen onder ons op een bepaald moment in ons leven en tot op zekere hoogte hebben meegemaakt, leven we in een samenleving die waarde hecht aan doen boven zijn. Niet alleen dat, onze samenleving promoot zelfs altijd maar meer doen en hebben, en tegelijkertijd is niets (en niemand) ooit genoeg. Maar waar leidt dat ons naartoe?
ZELFZORG
“Stretch the bow to the very full, and you will wish you had stopped in time.” (Lao Tzu)
In het voorjaar van 2010 kreeg ik een burn-out.
Ik presteerde fulltime resultaten in een parttime job, ik was het huis waarin ik woonde eigenhandig aan het renoveren, ik schreef en nam muziek op, beoefende vinyasa en ashtanga yoga op volle kracht, ik had veel vrienden en verwerkte persoonlijke problemen in regelmatige therapiesessies. Ik had alles wat ik nodig had en meer om een voldoening gevend en gelukkig leven te leiden, toch?
Rond Pasen vertrok ik naar India op yogareis, niet met vakantie, maar als een van de muzikanten op de reis. Door omstandigheden buiten mij om, werd ik gepromoveerd tot het opnemen van een veel grotere verantwoordelijkheid dan oorspronkelijk gepland. Waar een reis naar India op zichzelf al een hele uitdaging kan zijn, veranderde mijn reis al snel in de laatste druppel die de emmer deed overlopen.
Bij mijn thuiskomst dropte ik mijn bagage, nam ik een douche en ging ik meteen weer aan het werk. Ik had een grote internationale conferentie georganiseerd en ik had als missie deze enkele weken later succesvol af te ronden. Die ochtend kreeg ik een telefoontje van een collega en tijdens het telefoongesprek merkte ik dat ik geen woord kon verstaan van wat hij zei. Bovendien voelde ik me uitgeput en wilde ik niets liever dan dat hij zou stoppen met praten en ik gewoon de telefoon kon ophangen.
Toen het telefoontje eindelijk was afgelopen, keek ik naar mijn collega aan het bureau tegenover het mijne en tot op de dag van vandaag hoor ik haar nog steeds zeggen: “Luc, ik denk dat je naar huis moet gaan.” Ik herinner me ook hoe opgelucht en dankbaar ik me voelde dat ze me “toestemming” gaf om dit te doen.
Ik ging naar huis, kroop in bed en bleef uiteindelijk drie maanden thuis. In die maanden had ik het geluk om door een arts begeleid te worden die ook een yogi was. Hij benaderde mijn ‘geval’ vanuit een meer holistisch perspectief dan naar mijn mening een andere traditionele arts zou hebben gedaan.
Hij begeleidde me op een traject dat ik vandaag zelfzorg zou noemen. Hij droeg me op om naar mezelf te kijken alsof ik voor een kind moest zorgen. Elke dag had ik dezelfde taak: die kleine jongen vragen wat hij graag wilde en wachten op zijn antwoord. Hem vervolgens bij de hand nemen en de verantwoordelijkheid nemen om in zijn behoeften te voorzien. Het was zo eenvoudig, maar oh zo revolutionair, omdat leren om voor mezelf te zorgen het moeilijkste was dat ik ooit had gedaan.
TIJD
“If you change your relationship with time, you will change your life. The most important time of your life is right now.” (Deepak Chopra)
Ik herinner me dat ik als kind soms naar mijn vader toe stapte en zei: “Ik verveel me!”. Zijn antwoord was steevast hetzelfde: “Maak iets!” En dus leerde ik mezelf bakken, naaien, breien, haken, origami, crêpepapierbloemen maken, kalligrafie, aardewerk, houtbewerking, … Ik deed het allemaal.
Vandaag kan ik me niet voorstellen dat ik me ooit nog zal vervelen. Ik kan me niet herinneren dat ik me de afgelopen 10 of zelfs 20 jaar ooit heb verveeld. Als ik nu denk aan de woorden van mijn vader “maak iets”, is de belangrijkste gedachte die in mijn hoofd opkomt: “Kon ik maar TIJD maken”.
Wie zegt er niet eens om de zoveel tijd, of zelfs regelmatig, “Als ik maar de tijd had”, “Ik heb geen tijd meer”, “Stop met mijn tijd te verspillen,” “Dat werd tijd”? Tijd (en stilte) is zo waardevol geworden dat ze als een luxeproduct beginnen aanvoelen dat alleen weggelegd is voor enkelingen. Dit gezegd zijnde, hebben we allemaal elke dag exact dezelfde hoeveelheid tijd.
“The bad news is time flies. The good news is you’re the pilot!” (Michael Althsuler)
Er zijn 24 uur in een dag, om gezond te blijven hebben we elke nacht 7 tot 8 uur slaap nodig, waardoor ongeveer 16 uur overblijft “om alles voor elkaar te krijgen”. Voeg daaraan toe dat kinderen, familie, baas, collega’s en geliefden verwachten dat we 24/7 beschikbaar zijn. Niet moeilijk dat hoe we die 16 uur besteden, een behoorlijk stressvolle ervaring kan worden.
We praten over tijd alsof het een eindig object is. Maar tijd is een psychologische ervaring. Mijn favoriete uitspraak over tijd aan de positieve kant van het spectrum en de ervaring waarnaar het verwijst, suggereert althans, of bewijst zelfs dat we “de tijd uit het oog kunnen verliezen”.
Kunstenaars of atleten (en yogi’s) noemen deze ervaring soms ‘in de zone zijn’. We maken het alleen mee wanneer we volledig aanwezig zijn, meestal omdat we iets doen waardoor we erg gepassioneerd zijn, waar we van houden, dat van nature komt, dat vertegenwoordigt wie we in de kern van ons wezen zijn. En hoewel we misschien in de zone zijn vanwege iets wat we aan de oppervlakte lijken te doen, gaat het niet zozeer om het doen, maar om het zijn op dat moment.
“Be here now” (Ram Dass)
“Be here now” is de titel van een boek van Amerikaans psycholoog en spiritueel leraar Ram Dass dat in 1971 werd gepubliceerd. Het was een van de eerste boeken dat de essentie van yoga en meditatie in het Westen introduceerde.
Ik heb het boek eerlijk gezegd (nog) niet gelezen (Had ik maar de tijd! Haha), maar de titel, een citaat toegeschreven aan zanger en leraar Bhagavan Das, vat het doel van het beoefenen van yoga en meditatie prachtig samen. Het doel van het beoefenen van yoga en meditatie is om hier en nu te zijn, bewust te leven, een stille getuige te worden, tegelijkertijd betrokken en onthecht.
In wezen zijn we zo gehecht aan tijd, omdat we maar één zekerheid in het leven hebben, en dat is dat we allemaal zullen sterven. Niemand van ons weet hoeveel tijd we nog hebben, dus het voelt ongemakkelijk als we de tijd nemen om te vertragen en “niets te doen” of “niets productiefs” te doen.
Als we altijd in het nu zouden kunnen zijn (en niet over het verleden nadenken of over de toekomst fantaseren), zou dit onze relatie met de tijd fundamenteel veranderen. We zouden ons in het algemeen meer op ons gemak voelen, minder angstig zijn en (op een goede manier) meer losgekoppeld van het concept of de op onszelf toegebrachte wonde van de tijd.
RESTORATIVE YOGA
“Restorative yoga is the use of props to put the body in positions of comfort and ease to support relaxation and health.” (Judith Hanson Lasater)
Hoe zijn mededogen, zelfzorg en tijd verbonden met het beoefenen van Restorative Yoga? Restorative Yoga ondersteunt gezondheid en ontspanning, door ons uit te nodigen om een compassievolle ruimte te creëren waarin we onszelf de tijd kunnen gunnen om voor onszelf te zorgen. Dit wordt weerspiegeld in de volgende essentiële elementen van een Restorative Yoga-praktijk:
Het gebruik van hulpmiddelen zodat we ons met mededogen gedragen kunnen voelen.
Het respecteren van stilte zodat we onze diepste behoeften kunnen horen.
Het nemen van tijd zodat we onszelf uiteindelijk kunnen helen.